Depresja w rozumieniu psychiatrycznym to wyniszczająca choroba psychiczna, która co roku dosięga miliony ludzi na całym świecie. Nie jest jedynie ciągłym smutkiem i przygnębieniem, to także brak energii i chęci do życia, negatywne patrzenie na własną osobę oraz zaburzenia koncentracji. Powoduje emocjonalny ból, komplikuje życie rodzinne i zawodowe, zwiększa skłonności na inne choroby. Najbardziej bolesne w chorobie jest towarzyszące poczucie bezradności i bezsilności.
Przyczyny choroby nie są dokładnie poznane. Na rozwój objawów depresyjnych ma wpływ wiele czynników. Wymienia się przyczyny genetyczne, psychogenne, środowiskowe, osobowościowe, somatyczne. Niekiedy depresja pojawia się „sama z siebie” bez konkretnych przyczyn - tzw. depresja endogenna.
Depresja występuje także w przebiegu innych chorób i zaburzeń psychiatrycznych. Pojawia się w chorobie afektywnej dwubiegunowej – tutaj poza stanami depresyjnymi pojawiają się stany maniakalne będące w pewnym sensie przeciwieństwem depresji. Występuje także w schorzeniach organicznych, wynikających z uszkodzenia układu nerwowego, w przebiegu otępień – czasami choroba Alzheimera zaczyna się od depresji, w przebiegu schizofrenii – tzw. depresja po psychotyczna, w przebiegu uzależnienia od alkoholu i innych substancji psychoaktywnych, objawy depresyjne towarzyszą zaburzeniom odżywiania (w anoreksji, bulimii).
Depresja częściej występuje u osób, które w rodzinie miały lub mają osoby chore. Nie jest to jednak choroba w 100% zależna genetycznie. Dziedziczona jest tylko pewna skłonność do zachorowania. Czynniki genetyczne mają też wpływ w dziedziczeniu cech osobowości, niektóre z nich mogą sprzyjać rozwojowi zaburzeń depresyjnych.
Kolejną grupą ryzyka rozwoju depresji są choroby somatyczne np. cukrzyca, choroby nowotworowe, choroby układu sercowo naczyniowego, tarczycy. U osób z tymi schorzeniami stany depresyjne pogarszają wyniki leczenia schorzeń podstawowych. W niektórych przypadkach potrzebne jest równoległe odpowiednie leczenie przeciwdepresyjne. Dlatego ważne jest aby osoby te jak i ich bliscy mieli świadomość ryzyka depresji, znali jej objawy, by móc odpowiednio szybko reagować.
We wszystkich tych zaburzeniach i chorobach psychicznych stany depresyjne także wymagają leczenia lecz w każdym z nich podejście terapeutyczne jest inne. Dlatego ważna jest odpowiednia diagnostyka psychiatryczna i somatyczna, aby odpowiednio poprowadzić terapię.
Podręczniki psychiatrii wyliczają kilka możliwych do zastosowania zasad w życiu codziennym, które zmniejszają ryzyko zachorowania.
Najczęściej wymieniane to:
- odpowiednie relacje społeczne (przyjaciele, znajomi, kontakty towarzyskie) - zamknięcie się w domu i nieodbieranie telefonów od znajomych to najgorsze, co można zrobić, gdy pojawi się gorsza forma psychiczna. Samotność sprawi, że poczujesz się jeszcze bardziej wyizolowany od innych ludzi. Jeśli zaczynasz się martwić, że twoje kontakty międzyludzkie zanikają, to postaraj się porozmawiać ze swoimi przyjaciółmi, wytłumacz im, jak się czujesz i poproś o pomoc. Z pewnością zrozumieją przez co przechodzisz i postarają się pomóc. Pamiętaj, że nie zawsze jesteśmy sobie w stanie sami poradzić z naszymi problemami. Nie wstydź się ich i jeśli czujesz, że nie dasz sobie z nimi rady, to poproś o pomoc specjalistę. Rozmowa z psychologiem może rozwiać twoje wątpliwości i zrozumieć, co jest źródłem złego samopoczucia i początków depresji;
- dbanie o dobry sen - ważne, aby znaleźć czas na odpoczynek i właściwą ilość snu. To właśnie sen odpowiada za regulowanie nastroju, pozwalając odpocząć naszemu organizmowi fizycznie i psychicznie. Specjaliści uważają, że osoby cierpiące na zaburzenia związane ze snem są dziesięciokrotnie bardziej narażone na rozwój depresji niż osoby, które przeznaczają odpowiednią ilość czasu na odpoczynek. Jeśli masz problemy z cowieczornym zasypianiem, to zrezygnuj z drzemki w ciągu dnia, która rozregulowuje cykl snu. Każdego dnia staraj się kłaść do łóżka o tej samej porze. W ten sposób przyzwyczaisz swój organizm do regularnego snu;
- sprawianie sobie różnych przyjemności – róbmy to co lubimy: sport, zakupy, spotkania ze znajomymi itd. Nie zapominajmy że „aby dobrze pracować musimy się dobrze bawić”;
- aktywność fizyczna - nic tak nie poprawia depresyjnego nastroju jak porcja endorfin powstałych w organizmie po treningu fizycznym. Odpowiednią dawkę energii da już codzienny spacer, przejażdżka na rowerze. Nie tylko to wpłynie na poprawę nastroju, rozładowanie stresu, ale zadba o sylwetkę, co pozwoli poczuć się lepiej we własnej skórze;
- odpowiednia dieta - okazuje się, że niektóre spożywane w ciągu dnia produkty mogą sprzyjać depresji. Należy zrezygnować z wysoko przetworzonych, tłustych i słonych produktów, które obciążają układ pokarmowy, co zmniejszy chęć na nawet najmniejszy ruch. Zalecane są niskotłuszczowe produkty oraz ryby bogate w kwasy omega 3 i 6. Unikajmy też alkoholu, papierosów i innych używek, które co prawda poprawią na chwilę nastrój, ale później tylko pogorszą humor. Nadużywane głównie w okresie dojrzewania działają depresjogennie;
- życie ze stresem - chroniczny stres może być przyczyną powstawania w mózgu nieodwracalnych zmian, odpowiadających za samoocenę i samopoczucie. Wiele przeprowadzonych badań potwierdziło, że w mózgach pacjentów wykonujących stresującą pracę pojawiają się fizyczne zmiany przypominające te, które powstają w trakcie depresji. Pamiętajmy też, że naszemu zdrowiu psychicznemu nie pomoże zbytnia ambicja i chęć bycia najlepszym. Stawiane sobie zadań powyżej możliwości sprawi, że nie będziesz w stanie ich zrealizować, co z kolei spowoduje spadek nastroju i okazję do rozwoju depresji;
- codzienne problemy powinny być rozwiązywane na bieżąco – nie zostawiajmy ich na jutro, na przyszłość. Jeśli są trudne i duże postarajmy się podzielić je na mniejsze i rozwiązywać stopniowo;
- zadbanie o siebie – zwróćmy uwagę na wygląd, zdrowie fizyczne - mamy się sobie podobać, dobrze siebie oceniać.
Osoba zdrowa potrafi zadbać o to wszystko, jeśli jednak większość z powyższych punków zaczyna stanowić problem, może to oznaczać depresje. Dlatego warto potraktować niepokojące nas objawy diagnostycznie i skorzystać z pomocy lekarza psychiatry. Nie zawsze musi oznaczać to konieczność leczenia, ale jeśli lekarz stwierdzi taką potrzebę, to warto to zrobić.
Depresję warto leczyć. Medycyna dysponuje wieloma możliwościami pomocy chorym, obecnie można skutecznie leczyć stany depresyjne.
Artykuł został opracowany przez lek. med. Sławomira Daneckiego, lekarza psychiatrę.
