1 grudnia - Światowy Dzień AIDS

AIDS

Ciągle aktualnym problemem w Polsce i na świecie jest ograniczona wiedza na temat HIV/AIDS, brak świadomości własnych, ryzykownych zachowań, jak również brak odniesienia ryzyka zakażenia HIV do własnej osoby. Nadal w powszechnym odbiorze problem HIV/AIDS to problem „grup ryzyka”. Mówią o tym wyniki przeprowadzanych badań, organizowanych kampanii nt. dyskryminacji społecznej osób z problemem HIV/AIDS.

Efektem ograniczonej profilaktyki wynikającej z braku świadomości, że ta infekcja może dotyczyć każdego niezależnie od wieku, płci, statusu społecznego, orientacji seksualnej są m.in. ryzykowne zachowania związane z pożyciem intymnym, zarówno w grupie osób heteroseksualnych, homoseksualnych czy biseksualnych. Zachowania w sferze intymnej charakteryzują się obecnie nowymi cechami jakościowymi. Są one konsekwencją zmian kulturowych, nowych wzorów behawioralnych w tej dziedzinie sprzyjających zakażeniu HIV.

Aktualnie główną drogą zakażenia ludzkim wirusem nabytego niedoboru odporności
w naszym kraju i w Europie są kontakty heteroseksualne - 49% zakażeń oraz kontakty seksualne pomiędzy mężczyznami - 21% (MSM). 13% nowo wykrytych zakażeń HIV dotyczy osób wstrzykujących substancje psychoaktywne. Ponadto HIV przenosi się
z człowieka na człowieka poprzez płyny ustrojowe zawierające krew lub wydzieliny/wydaliny z widoczną domieszką krwi oraz wertykalnie z zakażonej matki na dziecko w czasie ciąży, porodu lub karmienia piersią o ile nie zostało wdrożone postępowanie profilaktyczne z zastosowaniem leków antyretrowirusowych u obojga. HIV przedostaje się do organizmu drugiej osoby przez uszkodzoną skórę lub błony śluzowe. Postępująca degradacja układu odpornościowego spowodowana przez HIV w końcowym etapie prowadzi do AIDS czyli zespołu nabytego niedoboru odporności. Zakażenie HIV może być bezobjawowe przez wiele lat aż do momentu tak niskiego poziomu chroniących nasz organizm komórek systemu odpornościowego, że nie potrafimy obronić się nawet przed lekko przebiegającymi u osób niezakażonych HIV infekcjami, chorobami nowotworowymi i innymi.

Możliwość wykrywania zakażeń HIV stwarza 31 funkcjonujących w każdym województwie ogólnodostępnych punktów konsultacyjno-diagnostycznych - PKD (ich wykaz z danymi teleadresowymi wraz z godzinami przyjęć można znaleźć na stronie: www.aids.gov.pl),
w których test można wykonać bez skierowania w sposób anonimowy i bezpłatny, połączony z profesjonalnym poradnictwem okołotestowym (przed i po teście), co stanowi jedną z form profilaktyki. Funkcjonowanie punktów konsultacyjno-diagnostycznych przyczynia się również w sposób istotny do diagnozowania zakażeń u osób, które nie są świadome swojego statusu serologicznego, a szacuje się, że ponad połowa zakażonych nie wie o tym fakcie. Jeśli została podjęta decyzja o wykonaniu testu, a takiego Punktu nie ma w miejscu zamieszkania, warto pojechać do znajdującego się najbliżej - dla Bielska-Białej i okolicznych miejscowości jest to Centrum Diagnostyki i Terapii AIDS w Chorzowie ul. Zjednoczenia 10. W PKD pracują osoby profesjonalne, przyjazne ludziom, nie oceniające, bez uprzedzeń. Anonimowe wykonanie badania (bez konieczności okazania dowodu osobistego, zrealizowane na hasło) gwarantuje, że informacje o tym kto robił test, albo jaki uzyskał wynik, nie będą mogły wydostać się poza mury Punktu. Wynik testu zrobionego w PKD odbiera się wyłącznie osobiście. Nie udziela się informacji o wynikach telefonicznie czy korespondencyjnie. Odbieranie wyniku jest okazją do wyjaśnienia wątpliwości, upewnienia się co do jego znaczenia. Wczesne wykrycie zakażenia HIV i codzienne przyjmowanie leków antyretrowirusowych jest szansą na wydłużenie życia i normalne funkcjonowanie prywatne oraz zawodowe do wieku porównywalnego z populacją osób niezakażonych, ale także szansą na ograniczenie ryzykownych zachowań, a tym samym rozprzestrzeniania zakażenia. Każdy, kto wymaga terapii antyretrowirusowej otrzymuje odpowiednie leki, które są finansowane
z budżetu Ministra Zdrowia i stosuje je do końca życia.

Pomimo tych sukcesów w zakresie profilaktyki, diagnostyki i terapii czy też ponoszonych nakładów finansowych – nie udaje się zahamować tempa rozprzestrzeniania się HIV
w Polsce. Dynamika nowych, zarejestrowanych przypadków zakażenia HIV jest ciągle niepokojąca. Od wdrożenia badań w 1985 r. do 31 lipca 2019 r. (przy uwzględnieniu korekt
i uaktualnień danych, w tym eliminacji podwójnie zarejestrowanych przypadków) stwierdzono zakażenie HIV u 24781 obywateli Polski i u osób innego obywatelstwa przebywających na terenie Polski, a epidemiolodzy szacują, że w naszym kraju liczba osób zakażonych wynosi może nawet dwukrotnie więcej. Jak z powyższego wynika, spora grupa osób jest nieświadoma swego statusu serologicznego.

Wśród ogółu zarejestrowanych było co najmniej 6389 zakażonych w związku z używaniem narkotyków, 1877 zakażonych poprzez kontakt heteroseksualny oraz 4007 poprzez kontakt homoseksualny pomiędzy mężczyznami (MSM). Ogółem odnotowano 3729 zachorowań na AIDS z czego 1423 chorych zmarło.

Jak zatem można uniknąć infekcji HIV? - Konsekwentnie stosując proste zasady:

·używanie tylko własnego sprzętu do zabiegów higienicznych (szczotki do zębów, żyletek, maszynki do golenia i depilacji, itp.);

· przekłuwanie uszu i in. części ciała, zabiegi kosmetyczne i tatuaże wykonywane w specjalistycznych sprawdzonych gabinetach stosujących procedury dezynfekcji i sterylizacji sprzętu lub narzędzi jednorazowego użytku;

·zawsze używanie jednorazowych sterylnych igieł i strzykawek;

- abstynencja narkotykowa, dopalaczowa;

· pozostawanie we wzajemnie zdrowym i wiernym związku, co wyklucza zakażenie HIV drogą kontaktów seksualnych; osoby, które nie chcą lub - wg własnej oceny - nie mogą przyjąć takich postaw, mogą próbować zmniejszyć ryzyko zakażenia przez stosowanie prezerwatyw– środka zmniejszającego ryzyko zakażenia HIV, ale nie eliminującego go w stu procentach;

· niepodejmowanie kontaktów seksualnych po spożyciu alkoholu;

· jeśli w przeszłości były zachowania ryzykowne, konieczne jest wykonanie testu na HIV (wynik miarodajny po min. 3 miesiącach,

· w profilaktyce zakażenia HIV noworodka testowanie matki dwukrotne w ciąży: (pierwsze do 10 tygodnia, drugie od 33 do 37 tygodnia); przy potwierdzeniu zakażenia terapia antyretrowirusowa w ciąży i po narodzinach u noworodka; poród cięciem cesarskim; odstąpienie od karmienia piersią.

W razie wątpliwości i pytań można także skorzystać z telefonu zaufania HIV/AIDS, którego numer opublikowano na stronie Krajowego Centrum ds. AIDS www.aids.gov.pl 800 888 448 (płatne za pierwszą minutę połączenia) lub 22 692 82 26.

Warto rozmawiać o HIV/AIDS, podnosić świadomość własną i otoczenia na temat tej współczesnej choroby przewlekłej, przeciwko której znamy metody profilaktyki, ale
i dysponujemy łatwo dostępną diagnostyką, a w przypadku potwierdzenia infekcji lekami trzymającymi zakażenie pod kontrolą.

 

                                                               Opracowanie na podstawie materiałów Krajowego Centrum ds. AIDS

                                                                lek. med. Małgorzata Wichary specjalista chorób zakaźnych